‘Alternative facts’: niets nieuws voor de controller, toch?

Het lijkt een nieuw fenomeen, ‘alternative facts’ of alternatieve feiten. Waarheid versus leugen.

Nee dus. Voor de doorgewinterde controller is er niets nieuws onder de zon.

Immers, hij of zij weet dat vooral bij de ‘klassieke’ leerstukken van de kostprijscalculatie en de winst- of resultaatsbepaling de gehanteerde aannames en wijze van berekenen de uitkomst bepalen. Er zit zelfs een sterke subjectiviteit in verweven als deze kennis doelbewust gebruikt wordt.

Door het veranderen van een of beide krijg je een andere uitkomst, of, in de tegenwoordige taal, een alternatief feit.

Dat feit is overigens noch onjuist, noch onwaar. Het feit klopt, gegeven de gebruikte aannames en wijze van rekenen. Zo eenvoudig is dat. Of beter gezegd lijkt dat.

Waarom?

Vaak nog presenteren controllers alleen de uitkomsten en die bevallen management wel of niet. Punt. Als ze niet bevallen, ja, dan kloppen ze niet en komen er andere, alternatieve, feiten op de tafel. Vaak uit een onbekende bron, bijvoorbeeld, de eigen privé geheime informatie voorraad van de manager. Voordat je het weet is er een ‘wellus-nietus-discussie’ ontstaan, die ontaard in een machtsstrijd waarbij de sterkste wint. Wie dat is laat zich raden.

Dus, controller, presenteer niet alleen uitkomsten, maar expliciteer eerst aannames en leg dan wijze van rekenen uit. Ga daarover in gesprek, of nog beter in dialoog en probeer overeenstemming te krijgen over beide. Pas dan heeft het zin om naar de uitkomst te gaan kijken, die, als het goed is, niet alleen een feit is, maar ook als zodanig door alle betrokkenen wordt geaccepteerd.

Investeer ook, los van specifieke onderwerpen in de algemene financiële kennis van het management en personeel met een sleutelrol. Dit vergroot het vertrouwen en de ontvankelijkheid voor jouw advies als het spannend wordt, zodat de tactiek van ‘alternative facts’ minder wordt aangewend. Of nog beter, management komt zelf al tot de correcte conclusies met de aangeleerde kennis.

De controller als bewaker van de feiten, althans als het gaat om kostprijscalculatie en winstbepaling, maar dat is al heel wat in de meeste organisaties als het om besturing gaat.

Sommigen zullen dat integriteit noemen. Mag ook. Zo lang het wat ons betreft maar bijdraagt aan het meer ‘in control’ worden en blijven.

Zo blijkt maar weer eens des te meer hoe actueel ons vak weer is.

Bijlage: Rekenvoorbeeld ‘alternatieve feiten’, klik hier: Rekenvoorbeeld

U ziet, afhankelijk van de gekozen methode om de algemene kosten toe te wijzen aan de twee producten, wordt de netto bijdrage van A steeds slechter en van B steeds beter. Onder de totale streep verandert er niets natuurlijk, je wordt er niet armer of rijker van, je toont alleen alternatieve feiten.

Mocht u zelf willen experimenteren met de getallen, even een mailtje naar uvqqrinaqrejny@vwffryiyvrg.ay en u krijgt de spreadsheet retour.

25 januari 2017 | Bastiaan van Houselt RC en Hidde van der Wal