Terugblik masterclass ‘Beheersing van ketenkwaliteit en veiligheid, wat levert het op?’
Op 3 oktober 2017 organiseerde IJsselvliet Strategie & Realisatie, in samenwerking met Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), de masterclass ‘Beheersing van ketenkwaliteit en veiligheid, wat levert het op?’. Eerder werd een bijeenkomst in het teken van ketenkwaliteit en veiligheid gehouden voor bestuurders van zorginstellingen, nu waren managers en beleidsmedewerkers uitgenodigd.
‘We moeten dingen doen die werken. Werken ze niet, dan moeten we er mee stoppen’. Zo werd de bijeenkomst ingeleid door Gabriël Anthonio, bestuurder van VNN. Een ogenschijnlijk simpel en logisch uitgangspunt, maar wel gelijk de essentie van ketensamenwerking. “Ik word als bestuurder vaak geconfronteerd met nieuwe werkelijkheden. Dat leidt er toe dat dingen niet meer werken. Toch gaan we er vaak mee door, wat leidt tot vervreemding”, aldus Gabriël Antonio. Eén van die nieuwe werkelijkheden is dat er binnen de zorg in steeds grotere mate wordt samengewerkt tussen zorginstellingen, waarbij de samenwerking zich vaak organisch ontwikkelt. De contracten die horen bij de samenwerkingsverbanden zijn vaak sterk juridisch van aard en bevatten zelden een heldere en adequate omschrijving van het doel van de samenwerking. Er wordt een samenwerking gestart en gaandeweg wordt de samenwerking uitgebreid, verfijnd of soms weer afgeslankt. Maar hoe vaak wordt er geëvalueerd? Hoe wordt de vraag gesteld of het werkt zoals de samenwerking bedoeld is? En als dat al gebeurt, vanuit welk perspectief wordt de vraag ‘of het werkt’ dan beantwoord?
Door de toenemende samenwerking, zowel binnen als tussen organisaties, zijn zorgverleners steeds meer horizontaal gaan denken en doen. Dit terwijl organisaties veelal nog worden aangestuurd en gecontroleerd via de klassieke piramidevorm, in een verticale lijn. Dat sluit niet op elkaar aan. Om horizontaal te kunnen samenwerken is ruimte nodig, terwijl de verticale beheersing door reglementen en procedures die ruimte ‘dicht regelt’. Tegelijkertijd is het kader in de vorm van regels en controles ook nodig voor de borging van de kwaliteit en veiligheid. Om het optimale midden te vinden tussen het geven van ruimte en het stellen van de kaders heeft IJsselvliet in samenwerking met VNN een instrument ontwikkeld, aan de hand waarvan de ketensamenwerking kan worden geëvalueerd. Margreet van der Meer, hoofd Innovatie en Kwaliteit VNN, lichtte toe dat het uitgangspunt van dit instrument de dialoog is met alle betrokkenen.
Bij de toehoorders bleek de metafoor van de buizenpost zeer herkenbaar. ‘We stoppen een beleidsstuk in een koker en schieten het door de organisatie heen’. Op een andere plek stoppen ze weer wat anders in de koker en schieten het net zo hard weer terug. Zo blijft alles heen en weer gaan. Het alternatief hiervoor is de dialoog. Wanneer samenwerkingen horizontaal worden geëvalueerd, dan komen oplossingen voor eventuele knelpunten veelal tijdens de evaluatie al naar boven. De taak van het management en de bestuurders is het faciliteren van de dialoog en het voorzien van kaders.
Die kaders moeten gezien worden als het minimum wat er aan regels en controle nodig is. Dát deze kaders nodig zijn, dat werd goed geïllustreerd door de casuïstiek die werd ingebracht vanuit het Toezicht Sociaal Domein (de samenwerkende inspecties). Bij incidenten voeren zij overkoepelend onderzoek uit naar de samenwerking tussen de hulpverlenende instanties. Daaruit blijkt dat er verbetering mogelijk is in het borgen van kwaliteit en veiligheid in de samenwerking. Naast het onderzoek naar incidenten houdt het Toezicht Sociaal Domein zich bezig met de bredere vraag welke resultaten de gezamenlijke hulp voor burgers oplevert. Ook vanuit dit perspectief is de dialoog zeer van toegevoegde waarde. Ze denken graag mee in het proces om samenwerkingen te realiseren die een synergie opleveren, binnen de mogelijkheden en beperkingen van wetgeving.
De klassieke kwaliteitsaudit van documenten bestuderen en vinkjes zetten volstaat niet meer in deze tijd van horizontale samenwerking. We moeten op zoek naar het optimale midden tussen systeem en dialoog, tussen dichtregelen en laissez-faire. Hanteer als leider van de organisatie duidelijke basisprincipes en laat het gesprek plaatsvinden over wat werkt en hoe er georganiseerd kan worden. En dat gesprek begint bij de cliënt en de zorgverlener, aangezien zij als geen ander kunnen bepalen of de samenwerking van toegevoegde waarde is. “Echt contact maken is een oplossing die bij VNN heel goed werkt. Het leidt tot zingeving die betrokkenen identiteit geeft. De aanpak die in co-creatie is ontwikkeld met IJsselvliet biedt een handvat om samenwerkingen op het aspect ketenkwaliteit en veiligheid te evalueren op een manier die past bij horizontaal werken en de wens om echt contact te maken”, aldus Gabriël Anthonio van VNN.
Het instrument dat IJsselvliet en VNN hebben ontwikkeld geeft houvast in deze nieuwe manier van evalueren. Daarnaast is ook ‘de vreemdeling’ als facilitator van het evaluatieproces vaak heel waardevol.
Meer informatie
Wanneer u meer wilt weten over het instrument, dan wel over de visie van IJsselvliet op ketensamenwerking, neem dan gerust eens contact op met Michelle Eggermont. Zij is gespecialiseerd consultant in ketenkwaliteit en veiligheid.
3 oktober 2017 | IJsselvliet Strategie & Realisatie